روش تحقیق

تحقیق و پژوهش یعنی چی؟

در لغتنامه دهخدا منظور از تحقیق اینگونه مطرح شده که:
” به کنه مطلب رسیدن و به واقع چیزی را به دست آوردن”
تعریف فوق مفهوم کاملی از لغت تحقیق را می‌رساند؛ اما در تعاریف دیگری تحقیق و پژوهش را یک فعالیت منظم، برنامه ریزی شده و مدون معرفی می‌کنند که هدف آن کشف و گسترش دانش و حقایق است. با این همه تحقیق مجموعه‌ فعالیت‌های هدفمند است که در یک چهارچوب خاص انجام می‌شود تا به نتیجه‌ای منطقی یا کشف یکسری اطلاعات و حقایق منجر شود؛ اما آیا تمامی این فعالیت‌ها را با یک روش انجام داد؟ اگر خیر است، منظور از انواع روش تحقیق چیست؟

روش تحقیق چیست؟

با بررسی تعاریف و اصطلاحات مختلفی که به مفهوم و مضمون کلمه “تحقیق” اشاره دارند، اینگونه می‌توان گفت که منظور از تحقیق و پژوهش این است که فرد به دنبال یافتن سوالات یا رسیدن به اهداف خود، یکسری فعالیت‌های منظم را به شکلی دقیق برنامه ریزی کرده و به انجام می‌رساند تا زمانی که به پاسخ مورد نظر و اطلاعات مورد نیاز خود دست یابد. بنابراین از آنجا که این جهان به حد کافی گسترده است، برای یافتن هر حقیقت و پاسخ هر سوالی نمی‌توان از یک روش و راهکار استفاده کرد. لذا لازم است با توجه به نیاز مسئله روش‌های مختلفی را انتخاب کرد و بر طبق آنها و در برنامه مدون تحقیق پیش رفت تا به نتیجه رسید.
بر همین اساس محققین و صاحب‌نظران این حوزه، روش های انجام تحقیقات را وابسته به یکسری عوامل از جمله نوع داده‌ها، جامعه مورد مطالعه، موضوع پژوهش و … به دو دسته، تقسیم می‌کنند. بنابراین در بررسی انواع روش تحقیق ما با دو روش کلی مواجه هستیم:

روش تحقیق کیفی
روش تحقیق کمی

البته گاها افراد براساس انواع روش تحقیق، تحقیقات را نیز دسته بندی کرده و در حالت کلی پژوهش های خود را با عناوین چون تحقیق کمی، تحقیق کیفی، مطالعه کمی و … نیز معرفی می‌کنند که باید بگوییم در اینجا منظور محقق همان روشی است که در اجرای تحقیق خود استفاده کرده است. همچنین لازم است متذکر شویم که امروزه محققین با ارائه اسناد و شواهد مختلف نشان می‌دهند که امکان ترکیب این دو روش وجود دارد و می توان از هر دو روش به صورت همزمان در اجرای تحقیقات استفاده کرد و در این حالت تحقیق را از نوع ترکیبی معرفی می‌کنند و روش اجرا را روش تحقیق ترکیبی یا آمیخته می‌نامند.

انواع روش تحقیق چیست؟

بهترین روش تحقیق کدام است؟

برخی افراد بعد از آشنایی با انواع روش‌ تحقیق و درک اصول اجرایی هر یک از این روش‌ها، می‌پرسند: کدام یک از انواع روش تحقیق بهتر است؟ کدام روش تحقیق معتبرتر است ؟ و …
در پاسخ به تمام این سوالات باید گفت استفاده از انواع روش تحقیق در پژوهش‌های مختلف به عوامل متعددی بستگی دارد و به هیچ وجه نمی‌توان یک روش کلی و محض را برای تمامی تحقیقات به کار برد. بنابراین این که کدام روش معتبرتر است یا کدام بر دیگری ارجحیت دارد، قطعا تصور اشتباهی است. با این همه همچنین افراد بعد از درک تفاوت روش‌ تحقیق کمی یا روش تحقیق کیفی تصور می‌کنند، روش کمی معتبر تر است، چرا که از مفاهیم عددی و منطقی در اجرای تحقیقات استفاده می‌کند؛ اما باید گفت این نیز باور غلطی است.
استفاده از روش‌ تحقیق کیفی با تحلیل‌های عمیق محتوایی در موضوعات انسان گرایانه به کشف حقایق عجیبی از رفتارهای جوامع انسانی منجر می‌شود و آنقدر نتایج این نوع از تحقیقات ارزشمند است که هیچ روش تحقیق کمی را نمی‌توان برای آن جایگزین کرد. بنابراین انتخاب روش درست تحقیق یکی از موضوعات مهمی است که باید پیش از شروع پروژه خود بدان توجه داشته باشید تا در پایان کار به نتایج درست و دقیقی از آنچه که به دنبال آن بودید، دست یابید.
در زمینه انتخاب بهترین روش تحقیق نیز می‌توانید از یک آماردان متخصص و با تجربه کمک بگیرید تا با اطلاع از اصول و روش‌های آماری بهترین روش را در دست یابی به نتایج مورد نظرتان انتخاب کنید. آگنا در این زمینه با ارائه خدمات متفاوت از جمله آگناپلاس و آگنامپ همراه شما است تا بهترین عملکرد را در اجرای پروژه های تحقیقاتی خود داشته باشید.

روش تحقیق کمی

معرفی انواع روش‌های تحقیق

همانطور که اشاره شده محققین بسته به اصولی که در اجرای فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی خود به کار می‌برند، انواع روش تحقیق را به دو دسته کمی و کیفی تقسیم می‌کنند؛ اما دو سوال مطرح می‌شود و آن اینکه روش تحقیق کمی چیست؟ و روش تحقیق کیفی چیست؟
در این بخش به این سوالات پاسخ داده و به معرفی دقیق و کامل انواع روش تحقیق می‌پردازیم:

روش تحقیق کمی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

پژوهشگران روش تحقیق کمی را یک روش پژوهشی سیستماتیک و علمی از انواع روش تحقیق معرفی می‌کنند که بر طبق اصول آماری و جمع‌آوری داده‌ها عمل می کند. در واقع در این روش محقق با یک چهارچوب از پیش تعیین شده و براساس روش‌ها و تکنیک‌های آماری به جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز پرداخته و سپس با مرتب سازی و پردازش داده‌ها از طریق روش‌های آماری، ریاضی و محاسباتی به نتایج منطقی و عددی می‌رسد که به وسیله آنها می تواند با مدل سازی‌های گوناگون رفتار پدیده‌ها را شناسایی و پیش بینی نماید.
بنابراین در روش تحقیق کمی تمامی مراحل پژوهش از یک سلسله مفاهیم همچون معنی‌داری، روایی، پایایی، تحلیل آماری، تحلیل های قیاسی، تکرار پذیری و مدل سازی برنامه‌ریزی می‌شود و پژوهشگر با انتخاب ابزار مناسب گردآوری داده، به جمع‌آوری داده‌های کمی و عددی می‌پردازد تا با بهره‌مندی از دانش آمار و ابزارهای تحلیل داده به کشف نتایج منطقی از واقعیت‌های پیرامون خود دست یابد یا به طریق آن رفتار پدیده‌ها را برای آینده‌ای نزدیک پیش‌بینی نماید.

روش تحقیق کیفی

روش تحقیق کیفی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

در مقابل تحقیقات کمی، یکی دیگر از انواع روش تحقیق، روش تحقیق کیفی است که با ابزارها و اصول اجرایی خاص خود به درک عمیق‌تر وقایع انسان‌گرایانه و پدیده‌های جهان هستی منجر می‌شود. در این روش محقق از طریق تجزیه واحدهای کلامی به واحدهای معنایی به نتایج معناداری از رفتار پدیده‌ها می‌رسد که همگی می‌تواند در طراحی الگوها و مدل‌های رفتاری در حوزه مطالعات انسان‌گرایانه، اجتماع و رموز جهان هستی کارآمد باشد.
در این روش هدف آن است که به روشی انسان گرایانه و ایده‌آلیستی به سوالات ابتدایی تحقیق پاسخ دهیم. از نظر فنی، تحقیقات کمی با روش‌های عددی و منطقی انجام شده و به نظر مطمئن‌تر و معتبرتر هستند؛ اما با توجه به اصول اجرایی تحقیقات کمی از این روش تحقیق می‌توان بهتر به درک عمیق باورها، تجربیات، تعاملات، نگرش‌ها و رفتارهای افراد یک جامعه دست یافت. این روش تحقیق ابتدا تنها در مطالعات روانشناسی استفاده می‌شد، در واقع تبدیل داده‌ها در این زمینه به اعداد و اجرای آن به روش تحقیق کمی، به نظر دشوار می‌آمد و توصیه محققین استفاده از روش‌های کیفی بود؛ اما امروز از این روش تحقیق می‌توان در زمینه‌های مختلفی چون تحقیقات بالینی، تحقیقات پزشکی، تحقیقات آزمایشگاهی و … نیز استفاده کرد.