جمعآوری داده چگونه انجام می‌شود؟
در هر فرایند پژوهشی و مطالعاتی اولین گام اجرایی، جمعآوری داده است که معمولا بر طبق یکسری دستورالعمل‌ها و ضوابط خاص آماری انجام می‌شود تا داده‌های مورد نیاز به درستی و بدون اشتباه جمعآوری شوند؛ اما سوالی که در ابتدا برای تمامی محققین به وجود می‌آید این است که فرایند جمعآوری داده چگونه انجام می‌شود؟ چه روش‌هایی برای انجام این کار وجود دارد؟ و افراد با چه ابزارهایی می‌توانند داده مورد نیاز خود را جمعآوری کنند؟
در پاسخ به تمام این سوالات باید بگوییم در تمام دنیا تنها کسی که می‌تواند شما را در تهیه داده‌های درست راهنمایی کند، علم آمار است. بنابراین پیش از هر کاری باید دانش خود را در این زمینه ارتقاء دهید یا اگر وقت کافی ندارید، سریعا از یک متخصص آماری کمک بگیرید. کارشناسان آماری با اطلاع کامل از قوانین و فنون روش‌های جمعآوری داده می‌توانند به شما کمک کنند تا در کمترین زمان ممکن و با صرفه‌جویی در هزینه‌های خود به حجم بزرگی از داده‌ها دست یابید؛ اما با این همه گردآوری داده‌ها چگونه انجام می‌شود؟
جمع آوری داده
تفاوت داده و اطلاعات چیست؟
پیش از آنکه به فرایند و روش‌های گردآوری داده‌ها بپردازیم، لازم است یک موضوع مهم را برای شما یادآور شویم و آن این است که منظور از دو کلمه داده و اطلاعات چیست؟ آیا این دو کلمه معانی یکسانی دارند؟ در اجرای تحقیقات مختلف آیا منظور از اطلاعات همان داده است که در اول راه آن را به طرق مختلف جمعآوری کردیم؟
در پاسخ به این سوالات باید بگوییم در علم آمار منظور از کلمات داده و اطلاعات دو مفهوم متفاوت و نسبتا مکمل است که هر دو با هم می‌توانند در فرایندهای پژوهشی محقق را به مجموعه‌ای از دانسته‌ها و اکتشافات جدید برسانند؛ اما تفاوت این دو کلمه چیست؟
بنابر تعاریف رسمی ارائه شده منظور از داده مجموعه‌ای از اعداد، ارقام، اسامی، تصاویر و … است که از یک فرایند اندازه‌گیری دقیق با ابزارهای مختلف به دست آمده است و می‌تواند با کمی پردازش، مرتب‌سازی و جا به جایی به مجموعه‌ای از دانسته‌ها و اکتشافات تبدیل شود که اطلاع دقیقی از یک پدیده یا موضوع را به محقق می‌دهد، در واقع این دانسته‌ها و اکتشافات همان اطلاعات است که از پردازش داده‌ها به وجود آمده است.
با این تعاریف داده مجموعه‌ای از اطلاعات خام است که طی یکسری فرایندهای پردازشی به اطلاعات مهم و مفید تبدیل می‌شود. به عنوان مثال شما میزان ساعت کاری روزانه کارمندان یک اداره را در یک هفته ثبت می‌کنید؛ اما آیا می‌توانید با این اعداد به تنهایی میزان ساعت کاری کل هفته هر یک از کارمندان را مشخص کنید؟
بله، این امکان وجود دارد؛ اما به شرط آنکه داده‌های خود را مرتب کنید و سپس با انجام فرایند دسته‌بندی، جمع‌بندی و حتی میانگین گرفتن به اطلاعات دقیق و مورد نیازتان از میزان ساعت کاری کارمندان در کل هفته یا روزهای مختلف دست یابید.
تفاوت داده و اطلاعات
برای جمعآوری داده‌ها چه روش‌هایی وجود دارد؟
در علم آمار روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای جمعآوری داده‌ها معرفی شده است که انتخاب آنها عموما به چند نکته مهم بستگی دارد:
1. اول اینکه روش تحقیق در این پژوهش چیست؟ از روش کمی استفاده می کنید، یا کیفی یا حتی ترکیبی؟
2. دوم اینکه به چه نوع داده‌ای نیاز دارید؟ در علم آمار ما دو نوع داده داریم، داده اولیه و داده ثانویه.
3. در آخر اینکه شرایط و چهارچوب اجرایی کار چگونه است؟ چه محدودیت‌هایی دارید؟ چه امتیازات و چه بودجه‌ای برای کار در نظر گرفته‌اید؟
تمامی موارد ذکر شده در انتخاب روش و ابزار گردآوری داده موثر هستند؛ اما فراموش نکنید که در این راه پژوهشگر باید براساس نیاز مسئله و موضوع تحقیق خود از انواع روش‌ها استفاده کند تا به داده‌های مورد نیاز دست یابد. بنابراین گاه ممکن است شما تنها از یک روش استفاده کنید و در برخی موارد از چندین روش کمک بگیرید تا به داده مورد نیازتان دسترسی پیدا کنید.
با این حال در پاسخ به سوال ابتدایی این بخش “برای جمعآوری داده چه روش‌هایی وجود دارد؟”، باید بگوییم در پژوهش‌های مختلف چند روش کلی و اصلی برای روش‌های جمعآوری داده‌ها در آمار وجود دارد که به شرح زیر می‌باشد:
پرسشنامه:
مجموعه‌ای از سوالات که با الگوها و قوانین خاص در قالب یک نظرسنجی طراحی شده و دیدگاه افراد را در خصوص موضوعی بررسی می‌کند تا داده‌های مورد نیاز را در اختیار محقق قرار دهد.
مصاحبه:
با یک مکالمه تلفنی، آنلاین و حضوری پژوهشگر در تعامل با پاسخگو داده‌های مورد نیاز خود را جمعآوری می‌کند.
داده ثبتی:
داده‌هایی که از قبل توسط سازمان‌ها، ادارات، شرکت‌های دولتی و خصوصی در یک بانک داده جمعآوری شده‌اند و محقق می‌تواند با مراجعه به این بانک‌ها و درخواست از سازمان‌های آنها به داده‌های مورد نیاز خود دست یابد.
مشاهده:
در تحقیقات میدانی پژوهشگر می‌تواند در ساده‌ترین حالت ممکن با مشاهده به یک اشیا یا رفتاری خاص از جامعه مورد نظرش به داده‌های مورد نیاز دست یابد؛ اما در این حالت توصیه می‌شود از ابزارهای دقیق اندازه‌گیری در مطالعات و گردآوری داده‌های کمی حتما استفاده شود.
روش های جمع آوری داده مصاحبه
در جمعآوری داده‌ها، کدام روش بهتر است؟
همانطور که اشاره کردیم انتخاب روش گردآوری داده همواره به نیاز مسئله، موضوع تحقیق و همچنین روش های آماری بستگی دارد. بنابراین این موضوع که کدام روش بر دیگری ارجحیت دارد یا کدام روش همیشه ما را به داده‌های درست و منطقی می‌رساند، سوالات بی‌پاسخی است که البته اگر پاسخی هم داشته باشد، قطعا پاسخ درست و منطقی نخواهد بود.
شما در هر پژوهشی باید وابسته به نیاز مسئله و موضوع مورد نظرتان روش‌های مختلف را بررسی کنید تا در نهایت با انتخاب مناسب‌ترین راه به داده‌های مورد نیازتان دست یابید. در این زمینه توصیه می‌کنیم از یک کارشناس یا متخصص آمار نیز کمک بگیرید تا با اطلاع دقیق از روش‌های مختلف، داده‌ها به درستی و بدون اشتباه جمعآوری شوند.
شرکت آگنا در زمینه ارائه خدمات آماری با طراحی پلتفرم نوینی به نام “داده بازار” در کنار شما است تا با راهنمایی یک کارشناس خبره و باتجربه آماری در کمترین زمان ممکن و با انتخاب بهترین روش‌های آماری به شمار عظیمی از داده‌ها دست یابید.
بهترین روش جمع آوری داده
روش جمعآوری داده‌های کمی چه تفاوتی با داده‌های کیفی دارد؟
با توجه به آنکه اندازه‌گیری و جمعآوری داده‌های کمی با ابزارهای دقیق اندازه‌گیری و ریاضی انجام می‌شود و داده‌های کیفی معمولا قابلیت تبدیل به اعداد و ارقام را ندارند، لازم است در انتخاب روش‌های گردآوری داده حتما به نوع آنها از نظر کمی یا کیفی بودن نیز دقت داشته باشید. روش خاص و شاخصی در این زمینه وجود ندارند؛ اما شما می‌توانید از انواع روش‌های جمعآوری داده که در علم آمار معرفی می‌شوند در این خصوص استفاده کنید.
در خصوص تفاوت روش جمعآوری داده‌های کیفی با داده‌های کمی تنها می‌توان به ابزار اندازه‌گیری داده‌ها اشاره کرد که در حالت کمی عموما می‌توان از ابزارهای دقیق‌تر استفاده کرد و به اعداد منطقی دست یافت؛ اما در جمعآوری داده‌های کیفی استفاده از ابزارهای اندازه‌گیری به همین سادگی‌ها قابل انجام نیست و لازم است با کمک اصول آماری روش‌های بهتری برای جمعآوری داده انتخاب شود که اغلب با توجه به موضوعات انسان‌گرایانه و ایده آلیسم تحقیقات کیفی، مصاحبه همواره بهترین روش جمعآوری داده‌های کیفی است.
